Lokaal impact maken met cybersecurity 

Inleiding 

Digitale veiligheid lijkt vaak iets voor nationale instanties of grote bedrijven. Maar de echte frontlinie ligt dichterbij dan we denken: bij gemeenten, veiligheidsregio’s en lokale organisaties. Daar waar inwoners hun paspoort aanvragen, energietoeslag ontvangen of jeugdzorg krijgen. Dáár waar vertrouwen in de overheid begint. 

Wanneer systemen uitvallen of gegevens op straat belanden, merken mensen dat direct. Een hack, ransomware-aanval of verstoring bij een leverancier kan lokale dienstverlening in één klap stilleggen. Cyberveiligheid is dus geen IT-bijzaak, maar een voorwaarde voor vertrouwen, continuïteit en bestuurlijke legitimiteit. 

Om lokaal impact te maken, moeten we als cybersecurity professionals organisaties helpen met drie dingen: 

1. De context begrijpen. Weten wat lokaal belangrijk is, voor wie je het doet en welke processen cruciaal zijn voor medewerkers, doelgroepen en inwoners. 

2. De taal van bestuur spreken. Bestuurders in staat stellen om goed geïnformeerd keuzes te laten maken op basis van een risicoafweging en vertaald naar concrete acties en maatregelen. 

3. Keuzes vertalen naar concrete maatregelen. Technisch en organisatorisch, passend bij de lokale praktijk. 

Analyse: dreigingen en trends 

Gemeenten en lokale organisaties verwerken enorme hoeveelheden gevoelige gegevens, van BSN’s tot gezondheids- en financiële informatie, en werken in ketens waarin één zwakke schakel grote gevolgen kan hebben. 

Ransomware blijft de grootste dreiging. Incidenten zoals bij Hof van Twente laten zien hoe ontwrichtend de impact is: wekenlang geen dienstverlening, verlies van data en publieke onrust. Maar ook kleinere incidenten, zoals phishingaanvallen, datalekken bij leveranciers of fouten in configuraties, raken direct het vertrouwen van inwoners. 

Daar komt bij dat de dreiging verandert. Gemeenten staan niet alleen op de radar van cybercriminelen, maar ook van statelijke actoren die via lokale systemen informatie proberen te verzamelen over burgers of bestuurlijke processen. Digitale veiligheid dichtbij huis is daarmee ook een onderdeel van onze nationale en democratische weerbaarheid. 

Wat onze consultants zeggen 

Lars Ploeg: “In mijn werk voor veiligheidsregio’s en lokale publieke organisaties zie ik dagelijks hoe direct digitale veiligheid mensen raakt. Wanneer systemen uitvallen of informatie niet beschikbaar is, merkt een inwoner dat onmiddellijk: een aanvraag die blijft hangen, een crisisorganisatie die niet kan opschalen, of een hulpdienst die informatie te laat krijgt. We werken daarom vooral aan digitale paraatheid: oefenen, coördineren en blijven handelen wanneer systemen tijdelijk uitvallen. Cybersecurity is een voorwaarde voor vertrouwen, continuïteit en veiligheid in de samenleving, juist dichtbij huis.” 

Frits Grotenhuis: “In mijn werk als CISO bij Slachtofferhulp Nederland merk ik hoe belangrijk het is om cybersecurity tastbaar te maken. Niet in technische termen, maar in de taal van bestuur en besluitvorming. Bestuurders willen weten wat een risico betekent voor hun organisatie, dienstverlening en reputatie. Als je als securityprofessional kunt uitleggen wat de impact is van bijvoorbeeld een kwetsbaarheid bij een leverancier of een storing in een kritisch systeem, kunnen bestuurders gefundeerde keuzes maken over prioriteiten, middelen en maatregelen. 

Tegelijkertijd zie ik hoe essentieel het is om die bestuurlijke keuzes weer te vertalen naar concrete, werkbare oplossingen. Een besluit over risico’s moet uiteindelijk leiden tot betere technische en organisatorische maatregelen of bewustwording op de werkvloer. Zo ontstaat wederzijds begrip: het bestuur begrijpt de risico’s en het securityteam begrijpt de praktijk. Die wisselwerking maakt het mogelijk om lokaal echt het verschil te maken. Cybersecurity wordt dan geen losstaand IT-thema, maar een integraal onderdeel van goed bestuur en betrouwbare dienstverlening.” 

Jo-Ann Bolten: “Binnen de gemeente Waalwijk is informatiebeveiliging een besproken topic. We weten als geen ander wat voor impact slechte informatiebeveiliging kan hebben op onze inwoners en de organisaties binnen onze gemeente. Informatiebeveiliging doe je echter nooit alleen en daarom is het voor gemeenten belangrijk om bewustzijn over informatiebeveiliging te verhogen binnen de gemeente, bij partners en inwoners van Waalwijk. Door in gesprek te blijven met de inwoners van de gemeente en samen te werken maken we lokaal impact en zorgen we dat we de juiste maatregelen treffen wanneer het nodig is.” 

Aanpak: samen lokaal weerbaar worden 

Digitale weerbaarheid begint bij bestuur. Gemeenten en lokale organisaties staan het dichtst bij de burger, en dus raakt elke digitale verstoring direct het vertrouwen in de overheid. 

Het begint met inzicht: weten waar kwetsbaarheden zitten, niet om ze te verbergen maar om ze bespreekbaar te maken. Welke processen mogen niet uitvallen? Wat gebeurt er als dat toch gebeurt? Zulke gesprekken horen aan de bestuurstafel, niet in de serverruimte. 

Vervolgens draait het om samenwerking. Geen enkele gemeente hoeft het alleen te doen. Regionale samenwerkingsverbanden, veiligheidsnetwerken en partners zoals de Informatiebeveiligingsdienst (IBD) bieden kennis, ondersteuning en capaciteit. Door ervaringen te delen, te oefenen en incidenten samen te analyseren, groeit de wendbaarheid. 

Tot slot vraagt het om vertaling naar de praktijk. Bestuurlijke keuzes moeten landen in concrete maatregelen, van bewustwording tot technische weerbaarheid, die passen bij de lokale context en capaciteit. Alleen dan wordt beleid voelbaar in de uitvoering. 

Mens, bewustzijn en cultuur 

Techniek is essentieel, maar mensen bepalen de weerbaarheid. Digitale veiligheid draait om vertrouwen tussen collega’s, bestuurders en inwoners. Een open cultuur waarin fouten bespreekbaar zijn, vormt de basis voor leren en verbeteren. 

Bestuurders die cyber omarmen als bestuurlijke verantwoordelijkheid in plaats van IT-zorg, zetten de toon. En medewerkers die zich vrij voelen om incidenten te melden of successen te delen, bouwen mee aan een organisatie waarin digitale veiligheid vanzelfsprekend wordt. 

Kansen en conclusie 

Cyberveiligheid is geen kostenpost, maar een investering in vertrouwen én in bestuurlijke kracht. Gemeenten die hun context echt begrijpen, die weten waarvoor ze het doen en wat belangrijk is voor de mensen in hun gemeenschap, kunnen gerichte keuzes maken die verschil maken. Wie daarnaast de taal van bestuur spreekt, helpt bestuurders om goed geïnformeerd besluiten te nemen op basis van risico’s, impact en haalbare maatregelen. En wie die besluiten vervolgens weet te vertalen naar concrete, werkbare technische en organisatorische oplossingen, bouwt stap voor stap aan duurzame digitale weerbaarheid. 

Bij Cyber Security Challengers helpen we lokale organisaties precies die vertaalslag te maken: van beleid naar praktijk, van strategie naar uitvoering en van techniek naar menselijk handelen. We brengen risico’s en prioriteiten in kaart, ondersteunen bij beleid en bewustwording en helpen oefenen met digitale incidenten en crisiscommunicatie. Zo maken we samen cybersecurity concreet, begrijpelijk en effectief, zodat gemeenten lokaal impact maken, het vertrouwen van inwoners versterken en voorbereid zijn op de digitale toekomst. 

Cyber raakt iedereen, van bestuurder tot inwoner. En juist daarom begint veerkracht dichtbij huis.